20. yüzyılın ilk yarısında, Osmanlı
İmparatorluğu'nun son dönemleri ve Türkiye
Cumhuriyeti''nin ilk yıllarında, Rotary'nin
kurulması için gerekli şartlar bulunmuyordu.
Birbirini takip eden İtalya ve Balkan savaşları,
Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı, bu
şartlar için gerekli sosyal ve ekonomik düzeyin
oluşmasına olanak vermemişti. Bu şartlar, ancak
1950'lerde, çok partili demokrasiye geçilmesi
ile oluşmaya başlamıştır. Örneğin, (organik
olarak Rotary ile ilişkili olmamakla beraber),
bu tarihlerde, Ankara'da çeşitli iş ve
mesleklerden bir grup iş adamı
(1) SIRA adını verdikleri
bir düzenleme ile, 15 günde bir toplanmak ve
tartışmak gereksinimini duymuşlardı.
Türkiye'nin 1952'de NATO'ya girmesi nedeni
ile, Ankara'da yabancı kuruluşların ve kişilerin
artması ve yine 1952'de TÜRK-İŞ'in kurulması, bu
gereksinimi hızlandırdı. Uluslararası temasların
artması, bir çok Türk işadamının yurtdışına
gitmeleri de Rotary'nin daha yakından
tanınmasına neden oldu.
Bu gelişmelerin sonucu olarak "Ankara'da bir
Rotary kulübü Kurulması" ile ilgili ilk başvuru
1952'de yapıldı. (2)
Ancak, bu ilk teşebbüs olumlu sonuç vermedi. Red
nedeni, Anayasamızın kadın ve erkek eşitliği
ilkesine (o tarihte Rotary'nin sadece erkeklere
özgü bir kulüp olması dolayısıyla) uymaması idi.
1953 yılı sonlarında, Türkiye'de bir Rotary
Kulübü kurulabilmesi için elverişli şartların
oluştuğunu gören Rotary International,
Beyrut'daki Rotary 243. Bölge Guvernörü Augustin
J. Catoni'yi görevlendirdi. Guvernör, kendisine
bağlı kuruluşlardan birisinin (American Export
Lines'ın) Ankara Temsilcisi Oğuz Koraltan'a bu
görevi verdi.
İlk iş olarak;
- Ekonomist, Oğuzhan Koraltan
- Tüccar, Nail Avunduk
- Hukukçu, Dr. Mukbil Özyörük
den oluşan bir Kurucu Heyet seçildi.
Kısa sürede Rotary International'ın Ana
Tüzüğü ve gerekli dokümanlar, dilimize çevrildi
ve bunların Milli Mevzuat ile uyumları sağlandı.
Resmi başvuru yapıldı.
Bakanlıklar arası uzun ve detaylı
incelemelerden sonra, Bakanlar Kurulunun
11.2.1955 tarih ve 4445 sayılı kararı ile
(3) "Ankara Rotary
Kulübü'nün kurulması ve Rotary International ile
işbirliği yapmasına" izin verildi.
Ankara Rotary kulübü ilk toplantısını
24.3.1954'de Ankara Palas'da yaparak hizmete
girdi. (4)
Ankara Rotary Kulübü'nün, Rotary
International tarafından 23.3.1955'de onaylanan
çarteri, 7 Nisan 1955 günü, R.I. Dönem Başkanı
Herbert Taylor tarafından, mutad törenle, Kulüp
Başkanı Cevat Girin'e verildi.
(5) İlk kuruluşunda
Ankara Rotary Kulübü üyelerinin yaklaşık
yarısının yabancı uyruklu olmasından ötürü,
Haftalık Mutad Toplantıları (Türkçe İngilizce)
iki dilde yapılmaktadır.
Ankara Rotary Kulübü, bu özelliği ile
dünyadaki sayılı "iki dilli-bilingual"
Kulüplerdendir.
Başlangıçta Lübnan'daki 245. Bölgeye bağlı
olan Türk Rotary'si, 1968'de 8 kulüp ile,
"Rotary Yönetim Müşavirliği", 1980'de de 31
kulüp ile "Rotary 243. Bölge" olmuştur.
Gelişmesi devam etmektedir.
(1) SIRA toplantılarına
katılanlar:
Vehbi Koç, İbrahim Atlas, Halil Naci Mohçıoğlu,
İbrahim Ergun, Mehmet Raşit Çavuşoğlu, Mehmet
Ali Sofuoğlu, Burhan Çakır, Mehmet Kaymak,
İbrahim Oran, Şevki Taşpınar, Ali Yüzçeşit
(2) İlk başvuruyu yapanlar:
- Gazeteci-Yazar Ahmet Emin Yalman
- Tarihçi Profesör Ahmet Şükrü Esmer
- Hukukçu Dr. Münci Kapani
(3) 11.2.1955 gün ve
4445 sayılı Bakanlar Kurulu kararı, Resmi
Gazete'nin 1.4.1955 tarih ve 8870 sayısı ile
yayınlanmıştır.
(4) Ankara Rotary
Kulübü'nün kurulduğu tarihte, dünyada 84 ülke ve
Bölge'de, toplam 1366 Rotary Kulübü ve 51245
Rotaryen, Rotary hizmetinde idiler.
(5) Ankara Rotary Kulübü'nün
ilk Üyeleri:
- Rtn. Şahap Birgi, (TPAO Gn.Md.)
- Rtn. Cevat Girin, (Osmanlı Bank.Bölge
Md.)
- Rtn. Orhan Koraltan, (Y.Mak.Müh.)
- Rtn. Bernard Nahum, (Koç Tic.Md.)
- Rtn. Tuğrul Devres, (Mimar)
- Rtn. Zeyyat Ebüziyya (Gazeteci)
- Rtn. Sait Atcı, (Jokey Kul.Bşk.)
- Rtn. Kemal Seler, (Maden Müh.)
- Rtn. Walter Peterson, (Pan Am Md.)
- Rtn. Vedat Urul, (İnşaat Müh.)
- Rtn. Enis Tokcan, (Tetico Md.)
- Rtn. Gani Narazan, (Mali Müş.)
- Rtn. Bülent Büktaş, (Koç Gn.Md.)
- Rtn. İhsan Doğramacı, (Prof.)
- Rtn. Hikmet Belbez, (Hukuk Prof.)
- Rtn. Galip Kardam, (İnşaat Müh.)
- Rtn. Ahmet Tokuş, (Mühendis,
Milletvekili)
- Rtn. Vedat Abut (Gazeteci)
- Rtn. Hüseyin Sermet, (Mühendis)
- Rtn. Vecdi Diker, (İnşaat Müh.)
